Επιστημονική – Λατινική ονομασία / Είδος: Curcuma longa
Γένος: Curcuma
Οικογένεια: Zingiberaceae
Συχνές ονομασίες: Tumeric / Κουρκούμη, κιτρινόριζα, χρυσόρριζα, κουρκούμας.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό, τροπικής ομορφιάς φυτό με μακριά, πράσινα, λογχοειδή φύλλα και πανέμορφα, όρθια άνθη. Αποτελεί την πρώτη ύλη του γνωστού καρυκεύματος της Ασιατικής, κι όχι μόνο, κουζίνας κουρκουμά. Χρησιμοποιείται, επίσης, κι ως χρωστική ουσία στην μαγειρική, στις βαφές ενδυμάτων κ.ά. Το χαρτί κιτρινόριζας, που χρησιμοποιείται στις χημικές αναλύσεις ως δείκτης οξύτητας κι αλκαλικότητας, παρασκευάζεται με διαποτισμό σε βάμμα κουρκούμης.
Ο κουρκουμάς χρησιμοποιείται στην Ασία, κυρίως στην Ινδία, εδώ και χιλιάδες χρόνια ως θεραπευτικό φάρμακο αποτελώντας σημαντικό μέρος της ιατρικής Σίντα. Αρχικά, χρησιμοποιήθηκε ως χρωστική ουσία και αργότερα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Ακόμη και σήμερα χρησιμοποιείται στην ιατρική της Αγιουρβέδα. Η πολύτιμη διατροφική του αξία και τα πολλαπλά του οφέλη στην ανθρώπινη υγεία ξεπέρασε τα ασιατικά σύνορα και διαδόθηκε κι έγινε αγαπητό σε διάφορες περιοχές παγκοσμίως. Στον κουρκουμά αποδίδονται αντιφλεγμονώδεις, αντιβακτηριακές, αντιοξειδωτικές ιδιότητες καθώς επίσης σύμφωνα με έρευνες βοηθάει σε παθήσεις του πεπτικού συστήματος, της χολής, του συκωτιού και του δέρματος, εμποδίζει τη θρόμβωση του αίματος δρώντας ως φυσικό αντιπηκτικό και βοηθάει στην μείωση των επιπέδων της χοληστερίνης.
Σε πολλά μέρη της Ινδίας, τις παραμονές των ινδουιστικών γάμων, έχουν ως έθιμο, οι φίλοι του γαμπρού και της νύφης να αλείφουν τα σώματα των μελλόνυμφων με πάστα από κουρκουμά. Το ινδουιστικό αυτό «μπάτσελορ» ονομάζεται “Haldi” ή “Gaye holud” που σημαίνει «κίτρινο στο σώμα» καθώς χρωματίζεται κιτρινωπή η επιδερμίδα τους, αλλά τους χαρίζει και λάμψη.
Ο πατέρας της φαρμακολογίας, Διοσκουρίδης φαίνεται πως γνώριζε τον κουρκουμά, καθώς περιγράφει το φυτό και το ονομάζει ως “ἕτερον εἶδος κυπέρου, ἐν Ἰνδίᾳ γεννώμενον”. Το περιγράφει ότι παρουσιάζει ομοιότητες με το τζίντζερ – “ζιγγίβερι” και με τον κρόκο, με πικρή γεύση κι ότι χρωματίζει τις λεπτές τρίχες.