Επιστημονική – Λατινική ονομασία / Είδος: Cotinus coggygria
Γένος: Cotinus
Οικογένεια: Anacardiaceae / Ανακαρδίδες
Συχνές ονομασίες: Rhus cotinus, European smoketree, Eurasian smoketree, smoke tree, smoke bush, Venetian sumach, dyer's sumach, Fustet , Young fustic / Κότινος ο κογγύγριος, κότινος, χρυσόξυλο, χρυσοξυλιά, σβέντζα, σύννεφο, καπνιά, πορδαλιά, πορδάλα, πουρδαλιά, κράτσια, χεροβουλιά, σερμετζέλα, σπαθίστρα, θάψος.
Είδος ανθοφόρου, διακοσμητικού, φυλλοβόλου φυτού με πολλές διακλαδώσεις που του προσδίδουν ακανόνιστο σχήμα και δημιουργείται ένα μικρό δέντρο ή θάμνος. Τα φύλλα του είναι ωοειδή, πράσινα και λαμπερά, ενώ το φθινόπωρο το χρώμα μπορεί να ποικίλει, στις αποχρώσεις του κόκκινου και του κίτρινου. Φέρει πολυάριθμα λουλούδια σε μεγάλες ταξιανθίες, τα οποία από μακριά δίνουν την εντύπωση σύννεφων καπνού. Το φυτό προέρχεται από τη νότια Ευρώπη, κι από τα Ιμαλάια έως τη βόρεια Κίνα.
Στη λαϊκή ιατρική της Σερβίας το φυτό και συγκεκριμένα ο φλοιός του καταναλώνεται ως αφέψημα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, ενώ στη λαϊκή κινέζικη ιατρική χρησιμοποιούνται τα αποξηραμένα φύλλα και οι βλαστοί του φυτού. Εκτός των φαρμακευτικών και καλλωπιστικών χρήσεων του φυτού, το φυτό χρησιμοποιείται, παραδοσιακά, για τη βαφή ρούχων. Το ξύλο του χρησιμοποιείται στην κατασκευή ξύλινων διακοσμητικών, όπως κορνίζες αλλά και στην καλαθοπλεκτική.
Το όνομα του γένους αποτελεί τη λατινική απόδοση της αρχαίας ελληνικής λέξης κότινος που σημαίνει “αγριελιά”, η οποία αναφέρεται από τον Πλίνιο στα κείμενα του για ένα θάμνο στα Απέννινα όρη, από τον οποίο έπαιρναν κόκκινη χρωστική ουσία. Το όνομα του είδους coggygria προέρχεται επίσης από την αρχαία ελληνική γλώσσα , και συγκεκριμένα από τη λέξη κοκκυγέα που σημαίνει το “δένδρο της κόκκινης βαφής”, λέξη που αναφέρει ο Θεόφραστος πιθανότατα περιγράφοντας το εν λόγω φυτό. Το φυτό παρουσιάζει αντιφλεγμονώδεις κι αντισηπτικές ιδιότητες, γνωστές από την εποχή του Ιπποκράτη.
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι έπειτα από χρησμό του μαντείου των Δελφών η στέψη των ολυμπιονικών της αρχαιότητας γίνονταν από κότινο.
Στον Κήπο μας θα βρείτε και το υποείδος Cotinus coggygria “Royal Purple” με πορφυρό χρώμα φυλλώματος με μεταλλικές ανταύγες.